Bài học kiểm phiếu (Phần 3)
Bài học kiểm phiếu (Phần 3)
Vương Ngọc Quyên
Sau bài báo trước, nhiều người nói rằng bây giờ họ mới thấu hiểu thêm những nghi vấn trong việc kiểm phiếu và bắt đầu nghĩ là kết quả bầu cử do Phòng Kiểm Phiếu (ROV) đưa ra có thể có vấn đề. Người thắng cuộc chỉ hơn 12 phiếu, trong khi đã có đến 5 người bỏ phiếu 2 lần (tức 10 lá phiếu bất hợp pháp), có hơn 200 phiếu bị thất lạc, và nhiều nghi vấn xoay quanh xấp 37 phiếu “bị bỏ quên” trong precinct 1416. Đó là chưa kể những lá phiếu mà quyết định phân xử của cơ quan ROV vẫn còn chưa hoàn toàn chính xác và minh bạch.
Có người đã yêu cầu tôi chia sẻ thêm một số hình ảnh của các lá phiếu điển hình vì lẻ “tai nghe không bằng mắt thấy.”
Xin mời đọc giả hãy cùng tôi lượt qua một vài hình ảnh của lá phiếu nói lên “những điều không tưởng” trong phòng kiểm phiếu.
1) Một phiếu sao thành hai
Lá phiếu bản chính (bên phải) có đóng dấu VOID (nghĩa là loại ra, không dùng nữa vì ROV dùng lá phiếu bản sao (có đóng dấu chữ DUPLICATE) để đếm.Mã số (serial number) của mỗi cặp phiếu chính và phiếu sao bắt đầu bằng ngày được sao (tức ngày 06/14), rồi đến số thứ tự của những lá phiếu được sao trong ngày đó (số -1 nghĩa là đây là lá phiếu đầu tiên được sao trong ngày bởi những nhân viên này), rồi đến chữ ký tắt của nhân viên.
Lá phiếu bản chính (hình phải) sẽ được cặp với lá phiếu sao thứ nhất (hình trái) vì lá phiếu này có mã số giống như lá phiếu bản chính nhất. Còn lá phiếu bản sao thứ hai (hình giữa) thì ban đầu chúng tôi liệt kê theo diện mất bản chính vì chữ ký tắt của nhân viên trên bản sao khác với trên bản chính, nhưng nhìn kỹ rất lâu thì mới nhìn ra rằng đây là bản sao thứ hai của cùng lá phiếu. Trong một cuộc tranh cử sát nút như lần này (2 ứng cử viên cách biệt chỉ 28 phiếu trong số 17,350 phiếu), thì những sai sót này có thể thay đổi kết quả ván cờ. Nếu không có cuộc tái kiểm phiếu thì làm sao tìm ra những sai sót này. Và còn bao nhiêu sai sót (cố tình hoặc vô tình) khác mà có thể nhóm kiểm phiếu đã không thấy?
2) Vì đâu không “sao y bản chính”?
Có nhiều lý do khiến cho một lá phiếu cần được sao chép lại. Có thể vì bị nhăn hay gấp ở một góc. Có thể vì có nhiều tỳ vết. Hoặc giả là người cử tri viết tay tên của ứng cử viên, hoặc nối kết mũi tên không đúng theo qui định nên máy không đọc được. Trong những trường hợp này, thì lá phiếu bản sao phải giống y lá phiếu bản chính.
Chỉ trong những trường hợp liên quan đến provisional ballots (lá phiếu tạm) thì lá phiếu bản sao mới có thể khác với lá phiếu bản chính. Khi người cử tri không đến đúng địa điểm bầu cử của khu vực mình ở mà đến một phòng phiếu khác thì họ sẽ được đưa cho một lá phiếu tạm (provisional ballot). Ví dụ như một người sống ở Khu Vực 8, nhưng đi làm ở khu vực 4 không về nhà kịp, thì họ có thể đến phòng phiếu ở Khu Vực 4. Họ sẽ được đưa cho một lá phiếu của khu vực 4, và sau đó lá phiếu được bỏ vào bao thư màu hồng dành cho provisional ballot.
Sau khi mang những lá phiếu provisional ballots này về, ROV sẽ kiểm tra lại địa chỉ của cử tri ghi trên bì thư (trước khi mở ra). Nếu họ sống ở khu vực khác, thì họ sẽ không được bầu cho Mạnh Nguyễn hoặc Lân Diệp, mặc dù họ đã có viết tên hoặc nối kết mũi tên cho các ứng cử viên này. Hệ thống computer của ROV sẽ in ra một bản chỉ dẫn, cho biết chính xác người cử tri này có thể bỏ phiếu cho những cuộc tranh cử nào (county, tiểu bang, liên bang, tổng thống v.v…). Những khâu nào không được bầu, thì nhân viên ROV phải đánh dấu X trên bản chính, và khi sao chép lại lá phiếu, thì không chép lại sự bầu chọn trong những phần có dấu X.
Thế nhưng có rất nhiều lá phiếu không có đánh dấu X (nghĩa là không biết có phải phiếu provisional ballot không), nhưng ROV vẫn cho đó là provisional ballot để giải thích tại sao lá phiếu bản sao không giống bản chính.
Hình 2 cho thấy lá phiếu bản sao chép lại sự chọn lựa của cử tri trong mọi cuộc tranh cử, ngoại trừ cuộc đua ở Khu Vực 4, mà không hề cho biết lý do. Không có chữ X trên bản chính đánh dấu là phiếu provisional ballot, nhưng ROV vẫn cho là provisional ballot và dựa vào đó mà giải thích tại sao lá phiếu bản sao không chép lại quyết định bầu chọn UCV Mạnh Nguyễn.Thật ra ROV đã làm sai luật khi không giữ danh sách của những lá phiếu cần sao chép và lý do sao chép. ROV thản nhiên cho rằng cặp phiếu này đi đôi với nhau và cũng không giải thích được tại sao mã số của lá phiếu và chữ ký tắt của nhân viên ROV đã được sửa đổi.
3) Tự biên tự diễn
Theo luật thì phải cần có 2 nhân viên làm việc chung với nhau khi sao chép phiếu. Một người đọc, một người viết, và họ phải kiểm soát lẫn nhau. Sau đó thì họ phải ký tên (chữ ký tắt) vào cả lá phiếu bản chính và bản sao. Thế nhưng, tuyệt đại đa số các ca sao chép phiếu đều không làm theo đúng luật. Nhân viên ký tên tắt cho nhau, hoặc nhiều khi chẳng màng ký, khiến cho vấn đề kiểm chứng các lá phiếuthật khó khăn.
Càng không tưởng hơn là những ca “tự biên tự diễn”, trong đó chỉ có một nhân viên làm việc sao chép phiếu và người này ký tắt trên cả lá phiếu bản chính và bản sao. Không biết là một trong hai chữ ký tắt này có phải của họ hay không, hay họ viết đại tên của hai người khác.Có độ khoảng 10 trường hợp như thế này. Thử hỏi làm sao kiểm chứng được những lá phiếu này? Và nếu không kiểm chứng được, thì làm sao tin tưởng được kết quả bầu cử do ROV xác nhận?
4) Sửa đổi lá phiếu bản chính?
Có hơn 300 lá phiếu đã được sao chép. Có hơn 280 trường hợp nhân viên của ROV đã không làm đúng thủ tục sao chép phiếu. Tuy vậy, ROV vẫn cho rằng bản sao được sao chính xác, và bản chính thì không ai sửa đổi cả. Nhưng tôi vẫn áy náy trong lòng rằng cách tổ chức và làm việc lỏng lẻo, cẩu thả như ROV thì có thể tạo cơ hội cho ai đó nhanh tay quẹt một đường trên lá phiếu cho ứng cử viên mà mình ủng hộ, nhất là đối với những phiếu trống (undervotes).
Và lá phiếu sau (hình 4) đã chứng minh điều tôi lo sợ. Đâylà lá phiếu bản chính. Nếu nhìn cho kỹ (dễ thấy trên màn hình hơn là trên trang báo trắng đen), quý vị sẽ thấy là người cử tri nối kết mũi tên ở nhiều nơi trên lá phiếu bằng những đường thật đậm, đồ đi đồ lại. Nhưng đặc biệt là nơi khu vực 4, thì đường nối kết mũi tên cho UCV Lân Diệp lại chỉ là một đường nét thật mỏng, như ai đó đã phải quét thật nhanh ngòi bút khi nối kết mũi tên này. Điều khác thường hơn nữa là những nơi khác trên lá phiếu là nét mực xanh, trong khi đường nối kết mũi tên cho UCV Lân Diệp lại là mực đen.
Thường thì ông Matt Moreles, Phó Phòng Kiểm Phiếu, lúc nào cũng nhấn mạnh là phải coi xem cách người cử tri viết hoặc bầu ở những ô khác nhau trên cùng lá phiếu có đồng nhất không (consistent markings). Ấy thế mà khi tôi hỏi về lá phiếu này, và sự khác nhau giữa những đường nối mũi tên đậm nhạt và khác màu mực, thì ông ấy lại nhún vai bảo rằng “miễn là họ làm theo thủ tục, tức là đã nối kết mũi tên, thì tôi không cần phải xét thêm điều gì khác nữa.”
Quý vị nghĩ gì khi nhìn lá phiếu này?
Tôi nghĩ đến hàng chục lá phiếu bản chính và bản sao đã bị mất nhưng ROV thản nhiên gạt ngang không màng đến. Không biết trên đó còn có những câu chuyện không thể tưởng gì khác cho chúng ta học hỏi, suy gẫm không.
Một điều đáng mừng là ngày 6 tháng 9 vừa qua, các thành viên trong Ủy Ban Cố Vấn về Bầu Cử (Citizens Advisory Committee on Elections, gọi tắt là CACE) đã nhất trí đệ trình những đề nghị sau lên Hội Đồng Giám Sát (HĐGS) của quận hạt Santa Clara County:
a) giữ vững chương trình tái kiểm phiếu;
b) điều tra những nghi vấn trong việc kiểm phiếu và việc làm sai trái của ROV (theo lời báo cáo của tôi và các cử tri khác trong thời gian qua);
c) yêu cầu nới rộng phạm vi của cuộc tái kiểm phiếu để bao gồm luôn việc kiểm lại những lá phiếu đã bị ROV loại ra không đếm
Ủy Ban CACE cũng đã thông qua nghị quyết yêu cầu quận hạt phối hợp làm việc với tiểu bang để các cuộc tái kiểm phiếu trong tương lai được thuận tiện và nhịp nhàng với lịch trình báo cáo kết quả bầu cử các cấp.
Trong buổi họp của CACE, tôi có đặt câu hỏi: “Tôi rất thích chế độ tự do dân chủ ở xứ Mỹ này, vì cơ quan nào cũng có check and balance (tạm dịch là kiểm soát và kiểm chứng, không cơ quan nào có quyền tự tung tự tác). Thế nhưng tôi thắc mắc không biết ai có thẩm quyền trong việc kiểm soát và kiểm chứng Phòng Kiểm Phiếu? ngay cả khi họ làm sai mà vẫn ngang nhiên công bố và xác nhận kết quả bầu cửlà đúng thì ai có thẩm quyền bác bỏ sự xác nhận đó?”
Thành viên của Ủy Ban CACE là những người cử tri từ nhiều sắc tộc khác nhau được bổ nhiệm bởi các vị Giám Sát Viên trong địa phương của họ. CACE đã nhấn mạnh họ là những người đại diện cho dân trong việc trông chừng, giám sát những hoạt động của ROV. Tuy họ có thẩm quyền đại diện cho dân, nhưng họ vẫn cần thêm sự lên tiếng trực tiếp của cử tri để đẩy mạnh tiếng nói và những báo cáo, đề nghị lên HĐGS.
Trong phiên họp, có vài người cử tri lên bày tỏ sự thất vọng của họ khi nghe nói rằng phiếu bị thất thoát, việc sao chép phiếu không minh bạch và kết quả báo cáo không chính xác. Họ thất vọng đến nỗi không muốn đi bầu nữa. Có lẻ điều này đã tác động mạnh đến các thành viên của ủy ban CACE. Trong nhiều năm qua, ủy ban CACE đã yêu cầu HĐGS của county nên thanh tra (audit) cách làm việc tắc trách của ROV, nhưng HĐGS vì lý do nào đó đã không thi hành. Nay ủy ban CACEyêu cầuHĐGS của county điều tra (investigate) ROV để củng cố lòng tin của cử tri.
Các nghị quyết của ủy ban CACE đã khiến chúng tôi ấm lòng. Tuy con đường phía trước còn dài, nhưng đây là một bước thành công lớn vì tiếng nói của dân đen chúng ta đã được gióng lên gấp bội qua tiếng nói của Ủy ban CACE.
Mong là cộng đồng chúng ta qua bài học này có thể thấy rõ hơn sức mạnh của lá phiếu của mình, và nhất là tiếng nói của cử tri. Và mong là mọi người sẽ cùng nhau lên tiếng yêu cầu Giám Sát Viên của địa phương nơi mình cư ngụ phải giữ luật tái kiểm phiếu (automatic recount) và điều tra ROV để làm sáng tỏ vấn đề hầu lấy lại lòng tin của cử tri nơi guồng máy công quyền. Xin cám ơn mọi bàn tay, mọi tấm lòng.
Mọi thắc mắc hoặc ý kiến, xin liên lạc về tiengnoicuadansanjose@gmail.com
Vương Ngọc Quyên
San Jose, Sep 7, 2016
Vương Ngọc Quyên
Sau bài báo trước, nhiều người nói rằng bây giờ họ mới thấu hiểu thêm những nghi vấn trong việc kiểm phiếu và bắt đầu nghĩ là kết quả bầu cử do Phòng Kiểm Phiếu (ROV) đưa ra có thể có vấn đề. Người thắng cuộc chỉ hơn 12 phiếu, trong khi đã có đến 5 người bỏ phiếu 2 lần (tức 10 lá phiếu bất hợp pháp), có hơn 200 phiếu bị thất lạc, và nhiều nghi vấn xoay quanh xấp 37 phiếu “bị bỏ quên” trong precinct 1416. Đó là chưa kể những lá phiếu mà quyết định phân xử của cơ quan ROV vẫn còn chưa hoàn toàn chính xác và minh bạch.
Có người đã yêu cầu tôi chia sẻ thêm một số hình ảnh của các lá phiếu điển hình vì lẻ “tai nghe không bằng mắt thấy.”
Xin mời đọc giả hãy cùng tôi lượt qua một vài hình ảnh của lá phiếu nói lên “những điều không tưởng” trong phòng kiểm phiếu.
1) Một phiếu sao thành hai
Hình 1: 1 phiếu sao thành 2 phiếu |
Lá phiếu bản chính (hình phải) sẽ được cặp với lá phiếu sao thứ nhất (hình trái) vì lá phiếu này có mã số giống như lá phiếu bản chính nhất. Còn lá phiếu bản sao thứ hai (hình giữa) thì ban đầu chúng tôi liệt kê theo diện mất bản chính vì chữ ký tắt của nhân viên trên bản sao khác với trên bản chính, nhưng nhìn kỹ rất lâu thì mới nhìn ra rằng đây là bản sao thứ hai của cùng lá phiếu. Trong một cuộc tranh cử sát nút như lần này (2 ứng cử viên cách biệt chỉ 28 phiếu trong số 17,350 phiếu), thì những sai sót này có thể thay đổi kết quả ván cờ. Nếu không có cuộc tái kiểm phiếu thì làm sao tìm ra những sai sót này. Và còn bao nhiêu sai sót (cố tình hoặc vô tình) khác mà có thể nhóm kiểm phiếu đã không thấy?
2) Vì đâu không “sao y bản chính”?
Có nhiều lý do khiến cho một lá phiếu cần được sao chép lại. Có thể vì bị nhăn hay gấp ở một góc. Có thể vì có nhiều tỳ vết. Hoặc giả là người cử tri viết tay tên của ứng cử viên, hoặc nối kết mũi tên không đúng theo qui định nên máy không đọc được. Trong những trường hợp này, thì lá phiếu bản sao phải giống y lá phiếu bản chính.
Chỉ trong những trường hợp liên quan đến provisional ballots (lá phiếu tạm) thì lá phiếu bản sao mới có thể khác với lá phiếu bản chính. Khi người cử tri không đến đúng địa điểm bầu cử của khu vực mình ở mà đến một phòng phiếu khác thì họ sẽ được đưa cho một lá phiếu tạm (provisional ballot). Ví dụ như một người sống ở Khu Vực 8, nhưng đi làm ở khu vực 4 không về nhà kịp, thì họ có thể đến phòng phiếu ở Khu Vực 4. Họ sẽ được đưa cho một lá phiếu của khu vực 4, và sau đó lá phiếu được bỏ vào bao thư màu hồng dành cho provisional ballot.
Sau khi mang những lá phiếu provisional ballots này về, ROV sẽ kiểm tra lại địa chỉ của cử tri ghi trên bì thư (trước khi mở ra). Nếu họ sống ở khu vực khác, thì họ sẽ không được bầu cho Mạnh Nguyễn hoặc Lân Diệp, mặc dù họ đã có viết tên hoặc nối kết mũi tên cho các ứng cử viên này. Hệ thống computer của ROV sẽ in ra một bản chỉ dẫn, cho biết chính xác người cử tri này có thể bỏ phiếu cho những cuộc tranh cử nào (county, tiểu bang, liên bang, tổng thống v.v…). Những khâu nào không được bầu, thì nhân viên ROV phải đánh dấu X trên bản chính, và khi sao chép lại lá phiếu, thì không chép lại sự bầu chọn trong những phần có dấu X.
Thế nhưng có rất nhiều lá phiếu không có đánh dấu X (nghĩa là không biết có phải phiếu provisional ballot không), nhưng ROV vẫn cho đó là provisional ballot để giải thích tại sao lá phiếu bản sao không giống bản chính.
Hình 2: Lá phiếu bản sao (phiếu bên phải) không chép lại phiếu bầu cho UCV Mạnh Nguyễn. Chữ ký tắt trên bản chính (phiếu bên trái) và mã số đã bị sửa đổi. |
3) Tự biên tự diễn
Hình 3: Tự biên tự diễn – 1 người gồm thâu công việc sao chép phiếu |
Càng không tưởng hơn là những ca “tự biên tự diễn”, trong đó chỉ có một nhân viên làm việc sao chép phiếu và người này ký tắt trên cả lá phiếu bản chính và bản sao. Không biết là một trong hai chữ ký tắt này có phải của họ hay không, hay họ viết đại tên của hai người khác.Có độ khoảng 10 trường hợp như thế này. Thử hỏi làm sao kiểm chứng được những lá phiếu này? Và nếu không kiểm chứng được, thì làm sao tin tưởng được kết quả bầu cử do ROV xác nhận?
4) Sửa đổi lá phiếu bản chính?
Có hơn 300 lá phiếu đã được sao chép. Có hơn 280 trường hợp nhân viên của ROV đã không làm đúng thủ tục sao chép phiếu. Tuy vậy, ROV vẫn cho rằng bản sao được sao chính xác, và bản chính thì không ai sửa đổi cả. Nhưng tôi vẫn áy náy trong lòng rằng cách tổ chức và làm việc lỏng lẻo, cẩu thả như ROV thì có thể tạo cơ hội cho ai đó nhanh tay quẹt một đường trên lá phiếu cho ứng cử viên mà mình ủng hộ, nhất là đối với những phiếu trống (undervotes).
Và lá phiếu sau (hình 4) đã chứng minh điều tôi lo sợ. Đâylà lá phiếu bản chính. Nếu nhìn cho kỹ (dễ thấy trên màn hình hơn là trên trang báo trắng đen), quý vị sẽ thấy là người cử tri nối kết mũi tên ở nhiều nơi trên lá phiếu bằng những đường thật đậm, đồ đi đồ lại. Nhưng đặc biệt là nơi khu vực 4, thì đường nối kết mũi tên cho UCV Lân Diệp lại chỉ là một đường nét thật mỏng, như ai đó đã phải quét thật nhanh ngòi bút khi nối kết mũi tên này. Điều khác thường hơn nữa là những nơi khác trên lá phiếu là nét mực xanh, trong khi đường nối kết mũi tên cho UCV Lân Diệp lại là mực đen.
Thường thì ông Matt Moreles, Phó Phòng Kiểm Phiếu, lúc nào cũng nhấn mạnh là phải coi xem cách người cử tri viết hoặc bầu ở những ô khác nhau trên cùng lá phiếu có đồng nhất không (consistent markings). Ấy thế mà khi tôi hỏi về lá phiếu này, và sự khác nhau giữa những đường nối mũi tên đậm nhạt và khác màu mực, thì ông ấy lại nhún vai bảo rằng “miễn là họ làm theo thủ tục, tức là đã nối kết mũi tên, thì tôi không cần phải xét thêm điều gì khác nữa.”
Quý vị nghĩ gì khi nhìn lá phiếu này?
Hình 4: Lá phiếu bản chính có thể đã bị sửa đổi chăng? |
Một điều đáng mừng là ngày 6 tháng 9 vừa qua, các thành viên trong Ủy Ban Cố Vấn về Bầu Cử (Citizens Advisory Committee on Elections, gọi tắt là CACE) đã nhất trí đệ trình những đề nghị sau lên Hội Đồng Giám Sát (HĐGS) của quận hạt Santa Clara County:
a) giữ vững chương trình tái kiểm phiếu;
b) điều tra những nghi vấn trong việc kiểm phiếu và việc làm sai trái của ROV (theo lời báo cáo của tôi và các cử tri khác trong thời gian qua);
c) yêu cầu nới rộng phạm vi của cuộc tái kiểm phiếu để bao gồm luôn việc kiểm lại những lá phiếu đã bị ROV loại ra không đếm
Ủy Ban CACE cũng đã thông qua nghị quyết yêu cầu quận hạt phối hợp làm việc với tiểu bang để các cuộc tái kiểm phiếu trong tương lai được thuận tiện và nhịp nhàng với lịch trình báo cáo kết quả bầu cử các cấp.
Trong buổi họp của CACE, tôi có đặt câu hỏi: “Tôi rất thích chế độ tự do dân chủ ở xứ Mỹ này, vì cơ quan nào cũng có check and balance (tạm dịch là kiểm soát và kiểm chứng, không cơ quan nào có quyền tự tung tự tác). Thế nhưng tôi thắc mắc không biết ai có thẩm quyền trong việc kiểm soát và kiểm chứng Phòng Kiểm Phiếu? ngay cả khi họ làm sai mà vẫn ngang nhiên công bố và xác nhận kết quả bầu cửlà đúng thì ai có thẩm quyền bác bỏ sự xác nhận đó?”
Thành viên của Ủy Ban CACE là những người cử tri từ nhiều sắc tộc khác nhau được bổ nhiệm bởi các vị Giám Sát Viên trong địa phương của họ. CACE đã nhấn mạnh họ là những người đại diện cho dân trong việc trông chừng, giám sát những hoạt động của ROV. Tuy họ có thẩm quyền đại diện cho dân, nhưng họ vẫn cần thêm sự lên tiếng trực tiếp của cử tri để đẩy mạnh tiếng nói và những báo cáo, đề nghị lên HĐGS.
Trong phiên họp, có vài người cử tri lên bày tỏ sự thất vọng của họ khi nghe nói rằng phiếu bị thất thoát, việc sao chép phiếu không minh bạch và kết quả báo cáo không chính xác. Họ thất vọng đến nỗi không muốn đi bầu nữa. Có lẻ điều này đã tác động mạnh đến các thành viên của ủy ban CACE. Trong nhiều năm qua, ủy ban CACE đã yêu cầu HĐGS của county nên thanh tra (audit) cách làm việc tắc trách của ROV, nhưng HĐGS vì lý do nào đó đã không thi hành. Nay ủy ban CACEyêu cầuHĐGS của county điều tra (investigate) ROV để củng cố lòng tin của cử tri.
Các nghị quyết của ủy ban CACE đã khiến chúng tôi ấm lòng. Tuy con đường phía trước còn dài, nhưng đây là một bước thành công lớn vì tiếng nói của dân đen chúng ta đã được gióng lên gấp bội qua tiếng nói của Ủy ban CACE.
Mong là cộng đồng chúng ta qua bài học này có thể thấy rõ hơn sức mạnh của lá phiếu của mình, và nhất là tiếng nói của cử tri. Và mong là mọi người sẽ cùng nhau lên tiếng yêu cầu Giám Sát Viên của địa phương nơi mình cư ngụ phải giữ luật tái kiểm phiếu (automatic recount) và điều tra ROV để làm sáng tỏ vấn đề hầu lấy lại lòng tin của cử tri nơi guồng máy công quyền. Xin cám ơn mọi bàn tay, mọi tấm lòng.
Mọi thắc mắc hoặc ý kiến, xin liên lạc về tiengnoicuadansanjose@gmail.com
Vương Ngọc Quyên
San Jose, Sep 7, 2016