2015: Sự trở lại ngoạn mục của Nga tại Trung Đông
 |
| Tổng thống Nga Vladimir Putin, bộ trưởng Quốc phòng Sergueï Shoigu tại một cuộc họp về chiến dịch oanh kích vào Syria, ngày 17/11/2015 ở Matxcơva. REUTERS/Alexei Nikolskyi/SPUTNIK/Kremlin |
Chiến lược can thiệp của Nga được thực hiện chủ yếu ở Syria : Từ ngày 30/09/2015, nhân danh cuộc chiến chống tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo - Daech, không quân Nga đã tấn công hàng loạt các tổ chức đối lập với chính quyền Damas, từ đối lập ôn hòa cho đến các nhóm nổi dậy Hồi giáo cực đoan, các tổ chức thánh chiến của Mặt trận Al-Nosra.
Kể từ khi Liên Xô sụp đổ, năm 1991, Matxcơva đã mất ảnh hưởng tại Trung Đông, nơi mà Liên Xô cũ đã đầu tư rất nhiều. Năm 1994, Nga bất lực đứng nhìn cái gọi là Cộng hòa Dân chủ Yemen, thân Matxcơva – bị phe miền bắc Yemen, với sự hỗ trợ của Ả Rập Xê Út, thâu tóm.
Năm 2003, Nga không thể ngăn cản được Mỹ tấn công quân sự Irak, lật đổ nhà độc tài Saddam Hussein, vốn là đồng minh của Matxcơva. Năm 2011, việc Nga vắng mặt trong cuộc bỏ phiếu tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc đã cho phép các nước phương Tây và một số nước Ả Rập can thiệp vào Libya và nhà độc tài Mouammar Kadhafi đã bị bắn chết.
Một nhà ngoại giao cao cấp của Nga làm việc tại Damas khẳng định với AFP : « Phương Tây đã đánh lừa chúng tôi và chúng tôi sẽ không bao giờ tha thứ về việc họ đơn phương áp dụng nghị quyết của Liên Hiệp Quốc để chiếm Libya. Chúng tôi sẽ không bao giờ để cho họ chiếm Syria ».
Từ gần 5 năm qua, khoảng 250 000 người đã thiệt mạng do nội chiến tại Syria, quốc gia cuối cùng tại Trung Đông mà Nga còn có ảnh hưởng mạnh mẽ.
Ông Karim Bitar, chuyên gia tại Học việc quan hệ quốc tế Pháp – IFRI – nhận định : Có nhiều yếu tố giải thích lập trường cứng rắn của Nga về Syria. Đây là một trong những Nhà nước khách hàng cuối cùng của Matxcơva tại Trung Đông ; Matxcơva bị mất mặt vì chính sách của phương Tây đối với Libya ; Nga cũng muốn tạo dựng hình ảnh là người bảo vệ các tín đồ Thiên Chúa giáo phương Đông ; Nga lo ngại nguy cơ Hồi giáo cực đoan lan rộng sang vùng Kavkaz ; Matxcơva muốn trả thù các mối nhục đã phải hứng chịu từ năm 1989.
Việc can thiệp quân sự vào Syria cũng giúp nước Nga của Tổng thống Vladimr Putin tìm lại được chỗ đứng của mình, như là một trong những cường quốc có vị trí trung tâm trên sân khấu chính trị Trung Đông, thiết lập được quan hệ với Ai Cập và được nhìn nhận là có vai trò ngang hàng với Hoa Kỳ trong việc tìm kiếm một giải pháp cho xung đột trong khu vực.
Ông Ajdar Kourtov, Trưởng ban biên tập tạp chí « Những vấn đề chiến lược quốc gia » của Nga giải thích : Vì lợi ích quốc gia, Nga phải hành động tại Trung Đông để tránh phải đối phó với hiểm họa Hồi giáo cực đoan ở cửa ngõ biên giới. Ngoài ra, « các lãnh đạo Nga cũng khao khát giành lại được vị thế của Nga trên chính trường thế giới, tương xứng với vị thế mà Liên Xô đã có được trước đây ».
Cùng với Nga, nhà nước Hồi giáo Shia Iran trong năm 2015, cũng thành công trong việc duy trì ảnh hưởng tại Trung Đông, qua đó, khẳng định được vai trò là cường quốc khu vực, cạnh tranh với Ả Rập Xê Út, đối thủ Hồi giáo Sunni.
Việc Nga và Iran quay trở lại Trung Đông trong thế mạnh đã làm thay đổi tương quan chính trị trong khu vực, nơi mà Hoa Kỳ vốn hiện diện trong suốt hai thập niên qua. Tuy nhiên, theo giới phân tích, vấn đề là trong năm 2016, liệu Nga và Iran có thành công hay không trong việc giữ được chiếc ghế Tổng thống Syria cho ông Bachar Al Assad hay lại bị sa lầy, như một số cường quốc phương Tây khác tại Trung Đông, một khu vực rất phức tạp.
