Biển Đông: Toà La Haye sẽ xử, Phi hoan nghênh, TQ chỉ trích
 |
| Người biểu tình Philippines mang biểu ngữ đứng trước tòa đại sứ Trung Quốc ở Manila để phản đối các hoạt động xây dựng của Bắc Kinh ở Biển Đông. |
(Simone Orendain. 30.10.2015) Philippines dè dặt hoan nghênh một thông báo của tòa trọng tài quốc tế cho biết tòa sẽ chấp nhận đơn khiếu nại của Manila về các hoạt động bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông. Từ Manila, thông tín viên VOA Simone Orendain ghi nhận chi tiết.
Tòa án Trọng tài Thường trực ở La Haye cho biết sẽ xét 7 trong số 15 đơn khiếu nại mà Philippines đã nộp về khẳng định đòi độc quyền của Trung Quốc đối với lãnh hải và đặc khu kinh tế. Trung Quốc đã bác bỏ vụ kiện ngay từ khi Philippines nêu vấn đề vào tháng 1 năm 2013, với lý do các vấn đề về chủ quyền và biên giới biển nằm ngoài quyền tài phán của tòa.
Tòa đã gạt qua một bên 7 vấn đề khác mà Philippines nêu ra và yêu cầu cung cấp thêm chi tiết về 15 cáo trạng khác.
Một người phát ngôn bộ ngoại giao tại Manila, ông Charles Jose, tuyên bố giới hữu trách Philippines hy vọng sẽ thuyết phục được là tòa có đầy đủ quyền hạn để quyết định tính hợp lý của đơn kiện dựa vào khẳng định của Trung Quốc rằng các hòn đảo nhân tạo mà họ đang xây dựng trong vùng biển có tranh chấp thuộc chủ quyền của Trung Quốc.
Ông Jose nói:
“Chúng tôi tin tưởng một cách dè dặt bởi vì họ nói có 7 vấn đề khác và họ sẽ cứu xét vấn đề tài phán đồng thời với các giá trị. Do đó tôi cho rằng họ cũng tìm ra quyền tài phán trong những khiếu nại đó.”
Manila khẳng định rằng Bắc Kinh đã can thiệp một cách bất hợp pháp vào chủ quyền của Philippines qua việc mở rộng lãnh hải và khu đặc quyền kinh tế ngoài khơi của họ.
Tòa án hôm qua cho biết tòa không tìm cách xác định chủ quyền hay biên giới, mà chỉ cứu xét những phần đang gây tranh chấp trong vùng biển mà Trung Quốc đang khai phá.
Trong 2 năm vừa qua, Trung Quốc đã nạo vét hơn 1.200 hecta cát từ đáy biển để mở rộng 7 bãi đá, dường như chỉ nổi lên mặt nước khi thủy triều thấp, và bồi lấp chúng thành những hòn đảo.
Philippines đang vận động để tòa xác định liệu đó chỉ là những bãi đá hay những hòn đảo, điều sẽ ảnh hưởng đến vấn đề chủ quyền lãnh thổ.
Một giới chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm nay tuyên bố Trung Quốc không thay đổi lập trường, và khẳng định rằng chủ quyền của họ “sẽ không bị gây phương hại.” Thứ trưởng Lưu Chấn Dân nói Trung Quốc sẽ không tham gia vào vụ trọng tài này.
Một chuyên gia phân tích về an ninh hàng hải làm việc ở Manila, ông Rommel Banlaoi, nói các hoạt động nạo vét của Trung Quốc đã làm thay đổi hoàn toàn đặc điểm của những gì có thời là những bãi đá thủy triều, và cho rằng tòa án có thể nhận ra rất rõ rằng Philippines có những quyền về biển trong khu vực này.
“Nhưng nếu có xung đột với Trung Quốc về những khẳng định chủ quyền lãnh hải, thì việc đi tìm các biện pháp hay cơ chế có thể áp dụng để giải quyết các bất đồng trong những khu vực đó sẽ tùy thuộc vào các bên có liên quan”.
Tòa đã định một phiên xử kín về giá trị của những vấn đề mà tòa sẵn sàng phân xử và cũng để duyệt lại quyết định về các vấn đề khác mà Philippines nêu ra. Theo dự kiến, sẽ không có phán quyết chung cuộc nào về vụ này trước năm tới.
 |
| Đảo Pag-asa, thuộc quần đảo Trường Sa, nơi đang có tranh chấp chủ quyền giữa Philippines và Trung Quốc ở Biển Đông. |
Trung Quốc tuyên bố quan hệ với Philippines xuống ‘thấp nhất trong lịch sử’ sau khi tòa trọng tài Liên Hiệp Quốc chấp nhận vụ Manila kiện bản đồ lưỡi bò của Bắc Kinh và tàu Mỹ tuần tra các đảo nhân tạo của Trung Quốc.
Bắc Kinh ngày 30/10 bác bỏ hai thách thức lớn đang đối mặt trong tranh chấp Biển Đông: hành động thực tiễn từ Hoa Kỳ đưa tàu chiến vào vùng biển Trung Quốc nhận chủ quyền và biện pháp pháp lý của Philippines khi tòa trọng tài Liên Hiệp Quốc tuyên bố có quyền phân xử vụ Manila kiện bản đồ 9 đoạn ở Biển Đông.
Sau khi chỉ trích các cuộc tuần tra của Mỹ là ‘táo tợn’ và ‘khiêu khích’, Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm nay lên án quyết định của tòa trọng tài Liên Hiệp Quốc là ‘vô giá trị, phi hiệu lực, không có tác động bắt buộc đối với Trung Quốc’.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố "Trong các vấn đề chủ quyền lãnh thổ, quyền và lợi ích hàng hải, Trung Quốc sẽ không công nhận bất kỳ giải pháp nào áp đặt lên Trung Quốc hoặc bất kỳ kế sách đơn phương nào mưu tìm một sự dàn xếp từ một bên thứ ba".
Cơ quan thông tấn của nhà nước Trung Quốc nói hành động của Philippines làm phương hại tới lòng tin giữa Bắc Kinh với Manila và cảnh cáo Philippines chớ sa lầy ra khỏi con đường thương lượng song phương.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm nay lên tiếng thúc giục Manila quay lại đàm phán song phương với Bắc Kinh để giải quyết tranh chấp Biển Đông.
Đáp lại, Philippines hoan nghênh quyết định của tòa trọng tài và cho biết đã sẵn sàng đệ trình các hồ sơ luận cứ của mình.
Một giới chức quốc phòng cấp cao của Mỹ nhận xét phán quyết của tòa cho thấy phân xử các vấn đề tranh chấp dựa trên luật lệ và thực hành của quốc tế là khả dĩ để xử lý mâu thuẫn nếu không giải quyết được chúng.
Việt Nam, nước cũng có các tuyên bố chủ quyền chồng chéo với Philippines và Trung Quốc ở Biển Đông, chưa lên tiếng bình luận về vụ việc.
Một số nhà phân tích cho rằng chiến lược của hai đồng minh Mỹ và Philippines áp lực Trung Quốc phải xác minh các tuyên bố chủ quyền mơ hồ của họ ở Biển Đông dựa trên luật quốc tế.
Học giả Richard Javad Heydaria chuyên nghiên cứu về an ninh khu vực tại đại học De La Salle ở Manila nhận định Washington và Manila đang phối hợp hiệu quả trên bàn cờ Biển Đông.
Tuy nhiên, ít khả năng những diễn tiến này sẽ khiến Trung Quốc phải bẻ lái cho dù tòa có tuyên bố Philippines thắng kiện đi chăng nữa.
Phân tích gia về an ninh William Chooong thuộc Viện Quốc tế Nghiên cứu Chiến lược cho rằng "Không có gì đảm bảo là Trung Quốc sẽ tuân thủ bất kỳ phán quyết nào của tòa bất lợi cho họ".
Tòa án ở La Haye tối ngày 29/10 tuyên bố có quyền tài phán trong vụ kiện của Manila chiếu theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển và bác lập luận của Trung Quốc rằng tranh chấp Biển Đông nằm ngoài thẩm quyền phân xử của tòa.
Theo Reuters,Manila Bulletin, Wall Street Journal.
